පිංවත අපි මලක් වගේ මෙලෙක් වෙන්න කොච්චර සිතුවත්, අපිටත් හොරා අපේ සිතුවිලි ගොරෝසු වෙනවා. සම්මා සංකප්පයන් පසුපස සක්කාය දිට්ඨිය ලුහුබඳිද්දී, මෛත්‍රියට හතිවැටෙන්නෙ බොහෝම වේගයෙන්. මෛත්‍රියට හති වැටෙද්දී මෛත්‍රියේ ආනිශංස ධර්මයෝ එකොළහක් අපිට අහිමිවෙනවා. මේ අහිමිවීම මොනතරම් පරාජයක්ද කියලා කියනවා නම්, අපේ ශීලය, සතිය, සමාධිය, පංචනීවරණයන්ගෙන්ම අපවිත්‍ර කරනවා. පිංවත ඔබටත් කේන්ති යනවාද. ඔබට කේන්ති යනකොට ඔබේ ලස්සන මුහුණට මොකද වෙන්නේ. ලස්සන මුහුණක් ලබන්නට කොච්චර නම් පිං කරන්නට ඕනේද. පෙර ජීවිතයේදි මෛත්‍රි චිත්තයන් දහස් ගණනක් වඩන්නට ඕනේ. මල් වට්ටි දහස් ගණනක් පූජා කරන්නට ඕනේ. පිංවත පටිච්චසමුප්පන්න පිනට “පව” මුහු කරන්න එපා. පින, පිනෙන්ම ආලෝකමත් කරන්න. පිනට, පිනේ ආලෝකය එකතුවෙද්දී අපේ ශීලය, සතිය, සමාධිය, සප්තබොජ්ජංගයන්ගෙන් ආලෝකමත් වෙනවා. එවිට පිංවත් ඔබේ මුහුණ පමණක් නොවේ, ඔබේ සිතුවිලි, ඉරියව්, ගුණයහපත්කම්, සියල්ලම යහපතට අදාළ ධර්මයන්ගෙන්ම ශක්තිමත් වෙනවා. අනේ කරුණාකරලා මුහුණ නරක් කරගෙන ඉන්නේ නැතුව, ශීලයට නැවුන සිතින්, ලස්සනට සිනාවෙලා සිටින්න, එවිට පිංවත් ඔබ, සමාජයට මෛත්‍රියේ ආනිශංස ගැන කියලා දෙන ධර්මදානයක්ම වෙනවා.
පිංවත භික්ෂුවට දැන ගන්නට ලැබුණා ස්වාමින් වහන්සේ නමක්, පාතාලයට උපකාර කරලාය කියන ප්‍රවෘත්තියක්. මේ ප්‍රවෘත්තිය අහල භික්ෂුවට නම් අනේ අපොයි කියලා සිතුනේ නැහැ. බුදුරජාණන් වහන්සේ ජීවමානව වැඩසිටියදියි උතුම් උපසම්පදා ශීලයට, සතරපාරාජිකාවන්ට අදාළව මනුෂ්‍ය ඝාතනය පනවන්නේ. පිංවත බුදුරජාණන් වහන්සේ ජීවමානව වැඩසිටියදිත් මනුෂ්‍ය ඝාතන සිද්ධ කරපු පැවිදි පිංවතුන් සිටියා. දේවදත්ත හාමුදුරුවෝ ලොව්තුරා බුදුරජාණන් වහන්සේව ඝාතනය කරන්න අවස්ථා කීයකදී නම් උත්සහ කළාද. පිංවත මිථ්‍යා දෘෂ්ඨිය කියන්නේ කර්මය කර්මඵල විශ්වාසය ගැන, නැවත පටිච්චසමුප්පන්න උපත ගැන, මළපොතේ අකුරක්වත් නොදැනීමයි. පිංවත අපි මේ පටිච්චසමුප්පන්නව යන්නේ අවිද්‍යාව විසින් නිර්මාණය කොටදෙන ඉරණම් ගමනක්. සමාජයේ කොතනින් මනුෂ්‍ය ජීවිතයක් අරගෙන බැලුවත් එක්කෝ ඇලීමක්, එසේත් නැතිනම් ගැටීමක්. අපි කැමති භික්ෂුවට ඇලෙනවා. අපි අකමැති භික්ෂුවට ගැටෙනවා. පිංවත කවදාද අපි ධර්මයේ උපේක්ෂාව ඇතිකොට ගන්නේ. පිංවත අනුනගේ වැරදි හෝ නිවැරදි දේවල් දැක, ඇලෙන සහ ගැටෙන අපේ ලෝකය, අපි කවදාද සම්මා සමාධියක් බවට පත්කොට ගන්නේ. පිංවත ලෝකය හරිම පැහැදිළියි, භවයත් තිබෙනවා භවනිරෝධයත් තිබෙනවා. කුසලයත් තිබෙනවා අකුසලයත් තිබෙනවා. ආර්ය මාර්ගයත් තිබෙනවා, මිච්චා මාර්ගයත් තිබෙනවා. ලෝකය පැහැදිලි වුණත්, ඒ පැහැදිලි ලෝකය නිරවුල්ව දකින්න, අපේ පංචනීවරණ බොරදිය අපිට ඉඩදෙන්නේ නැහැ.
පිංවත ඔබ කැමති ලෝකය හදන්නද, එසේත් නැතිනම් ලෝකයෙන් නිවී යන්නද. පිංවත ලෝකය අවිද්‍යාවේ අවිවලින් මොනවාට සන්නද්ධ වෙලයි තිබෙන්නේ. අවිද්‍යාවෙන්ම පෝෂණය වෙන, නවීන තාක්ෂණය, දැනුම, සංවර්ධනය, පෙරලා, අවිද්‍යාවේ අවි තව තවත් මුවහත් කොට දෙනවා. තෘෂ්ණාවේ මුවහතින් දිලිසෙන අවිද්‍යාවේ අවි, අපේම ඵස්සයට, අපිම ඉලක්ක කරද්දි, අපි ඇලීම් සහ ගැටීම් යුද්ධයේ යාවජීව සාමාජිකයින් බවටමයි පත්වෙන්නේ. පිංවත යුද්ධ කරන්නා මරණයට හෝ මරණීය දුකටමයි පත්වෙන්නේ. පිංවත ඇයි ඔබ අනුනගේ ශිල්වත්භාවයක් දැකලා හෝ අනුනගේ දුශිල්වත්භාවයක් දැකලා, තවමත් ඇලීම් සහ ගැටීම් ලෝකයේ යුද්ධ කරන්නේ. පිංවත ඇලීම් සහ ගැටීම් බහුල ලෝකය උපයෝගීකොටගෙන, ඔබ සම්මා සමාධියට මාර්ගය සකස් කොට ගන්න. දුකට අයිති ලෝකය, ලෝකය තුළම තිබෙන්නට හැරලා, ඔබ ලෝකයෙන් නිවීයන්න. එතැනයි සම්මා සම්බුද්ධ ශාසනයේ සැබෑ අර්ථය තිබෙන්නේ. පිංවත කරුණාකර අවිද්‍යාවේ බර අවි බිම තියලා සැබෑ සාමයක් උදෙසා විදර්ශනාමය සප්තබොජ්ජංගයන්ට යටත් වෙන්න. පිංවත මේ යටත්වීමමයි පංචඋපාදානස්කන්ධ ලෝකයේ සියලු යුද්ධ නිමා කිරීමේ මාර්ගය වෙන්නේ. පිංවත අවිද්‍යාවේ සෑම අවියක්ම දෙපැත්ත කැපෙනවා. ඒ කියන්නේ අවියේ දෙපැත්තම මුවහත තිබෙනවා. එක පැත්තක කුසලයේ මුවහත් තිබෙද්දී අනෙක් පැත්තේ අකුසලයේ මුවහත තිබෙනවා. මෛත්‍රිය සහ ද්වේශය, ශීලය සහ දුශ්ශීලභාවය, ත්‍යාගය සහ ලෝභය, මෝහය සහ අමෝහය, අවිද්‍යාවේ සෑම අවියකම දෙපැත්තේම තෘෂ්ණාවේ මුවහත තිබෙනවා. ඒ නිසාම අවිද්‍යාවේ අවිවලින් යුද්ධ කරලා ගැලවීමක් ලබන්නට බැහැ. යුද්ධයයි, සාමයයි දෙකම අවිද්‍යාවේ අවිම පෝෂණය කොටදෙනවා. ඒත් අපි සාමයට කැමතියි. ඒ කැමැත්තත් අයිති අවිද්‍යාවට බව අපි තේරුම් ගන්නේ නැහැ.
පිංවත අපි ගෙවාගෙන පැමිණි අතීත භව ගමන හුඟාක්ම දුරයි. මේ ජීවීතයේදී තව ගෙවා දමන්න තිබෙන දුර ඉතාමත්ම කෙටියි. අනාගත පටිච්චසමුප්පන්න භවගමනේ දුර තීරණය වෙන්නේ අවිද්‍යා පච්චයා සංස්කාර කියන ධර්මතාවය මතමයි. අපි පටිච්චසමුප්පන්නව නැවත උපදින ලෝකයට, මේ ජීවිතයේදී ජවය දෙන, තෘෂ්ණා පච්චයා උපාදානං කියන ධර්මතාවය ගැන, අපේ සතිය සහ සිහිය හොඳින් ශක්තිමත් වෙන්න ඕනේ. භික්ෂුව මින් පෙර නොහඳුනන වයෝවෘධ මහත්මයෙක්, භික්ෂුවට මුණගැසීමට පැමිණ භික්ෂුවට කියනවා, ස්වාමින්වහන්ස මම මැරෙන්න හරිම බයයි. මරණය ගැන සිතන්නත් බයයි. මට ඕනේ මනුෂ්‍ය ලෝකයේම ජීවත්වෙන්න. මම කැමතියි ආයෙමත් තරුණයෙක් වෙලා විවාහ වෙන්න. පිංවත මේ කතා කරන්නේ එම වයෝවෘධ මහත්මයාගේ, තෘෂ්ණා පච්චයා උපාදානං කියන ධර්මතාවයයි. පිංවත ඔබ දැකලා තිබෙනවාද වයෝවෘධ වුවත්, තරුණකමට අඳින පළඳින, හැසිරෙන, වැඩිහිටි ඇත්තෝ. ඉහත කාරණය අපි ධර්මානුකූලව ගලපා ගන්න අදක්ෂ නිසාම, එවැනි පිංවතුන්ලාට පිංවත් නාකි මනමාලයෝ, නාකි මනමාලියෝ කියලත් කියනවා නේද. මේ හැඳින්වීම් ධර්මානුකූල නැහැ. මෙවැනි වැඩිහිටියන් තුළින් අපි දැකිය යුත්තේ, තෘෂ්ණා පච්චයා උපාදානං කියන ධර්මතාවයමයි. පිංවත මේ සටහන කියවන වැඩිහිටි ඔබ නැවත පටිච්චසමුප්පන්නව තරුණයෙක් හෝ තරුණියක් වෙලා, විවාහ වෙන්න කැමැත්තක් එහෙම තිබෙනවාද. පිංවත මෙවැනි තෘෂ්ණාවේ උපාදානයෝ මරණාසන්න මොහොතේ ඔබට උපාදානය වුණොත්, නැවත කාම භවයේ පටිච්චසමුප්පන්නව මනුෂ්‍ය මව්කුසකම ප්‍රතිසන්ධිය ලබන්නට පුළුවන්. පිංවත තෘෂ්ණාවේ මුවහත දිළිසෙන අවිද්‍යාවේ බර අවි වලින් සන්නද්ධ ලෝකය තුළ, අනාගතයේ ඔබ බලාපොරොත්තු වෙන විවාහයක් කියන්නේ අවුලක්මයි. වර්තමානයේ සමාජය තුළ බුර, බුරා නැගෙන කාමයේ වරදවා හැසිරීමේ රැල්ල අනාගතයේදී විපාකයන්ට පැමිණෙද්දී, ආදරය මනුෂ්‍යත්වයට නොව, ආදරය ආත්මාර්ථකාමීභාවයේ රාගයටමයි අයිති වෙන්නේ. ආදරය මනුෂ්‍ය ධර්මයන් වන ශීලයෙන්, මෛත්‍රියෙන්, ත්‍යාගයෙන්, සතියෙන් පෝෂණය වෙද්දී රාගයටත් ශිල් ගන්න වෙනවා. නමුත් රාගය ශිල් ගැන්වීම දුර්ලභ කටයුත්තක්.
පිංවත ඔබ කොහොමද ඔබේ ආදරය තුළින් සතිය ශක්තිමත් කොටගන්නේ. පිංවත් ඔබට සිතන්න පුළුවන් නම්, ඔබට මේ ආදරණීයව තුරුල්වෙලා සිටින ඇය, පටිච්චසමුප්පන්නව මගේම අම්ම කෙනෙක්, සහෝදරියක්, දුවක්, මිණිපිරියක්ය කියලා. ඔබේ බිරිඳගෙන් ඔබට වරදක් වුණත්, ඔබට පුළුවන්, මගේම අම්මා කෙනෙක්, දුවෙක්ය කියන දැක්ම තුළින්, ඇයට සමාව දෙන්න. ඇයව නිවැරදි කොටගන්න. ඔබේ බිරිඳ ඔබට අවවාදයක් කරද්දී ඔබට පුළුවන් නම් මගේම අම්මයි මේ අවවාද කරන්නේ කියලා දකින්න. ඔබේ බිරිඳ ඔබට අකීකරුකමක් කරද්දී ඔබට පුළුවන් නම් මේ මගේ දුවෙක්මයි අකීකරුකමක් සිදු කලේ යැයි දකින්න, ඔබේම විවාහ ජීවිතය තුළින් ඔබට පුළුවන් සම්මා සමාධිමත් සිතක් ඇතිකොට ගන්න. පිංවත මනුෂ්‍ය සමාජයේ කාමයේ වරදවා හැසිරීමේ රැල්ල අති වේගවත් වෙද්දී, එහි විපාකයන් හේතුවෙන්, අනාගතයේදී වයස් භේදයකින් තොරව, රාගයේ රැල්ල ප්‍රවේගකාරී වෙනවා. ආදරයේ අර්ථය රාගය විසින් ගිලගනිද්දී ඔබත් ඇයත් යන දෙදෙනාම තෘෂ්ණා වෙන්දේසියේ රූපයට, හැඩයට, මසට, සමාජ තත්වයට, වටිනාකම නියම කෙරෙන වෙළඳ භාණ්ඩයක්ම වෙන්න පුළුවන්. පිංවත සමාජයට මෛත්‍රියෙන්, ශීලයෙන්, ත්‍යාගයෙන්, සතියෙන්, පලායන්න දෙන්න එපා. ඔබ ආරක්ෂා වුණා වෙන්නේ මේ උතුම් මනුෂ්‍ය ධර්මයෝ ආරක්ෂා වුණොත් පමණක්මයි. හෙට උපදින පරපුර වෙනුවෙන් අද ඔබේ වගකීම ඉටුකරන්න. භික්ෂුව විද්‍යාවට වගේම අවිද්‍යාවටත් කෘතවේදී වෙනවා. භික්ෂුවගේ ගිහි ජීවිතය තුළ තිබුණ අවිද්‍යාවේ තීව්‍රභාවයමයි, විද්‍යාව කෙරෙහි චන්දය ඇතිකොට දුන්නේ.
පිංවත මහපාර ආයෙමත් උද්ඝෝෂණ වලින් නොසන්සුන් වෙලා කිරිගහට ඇන්න වගේ ලෝභ, ද්වේශ, මෝහ ධර්මයෝ සිත්සේ සමාජගත වෙනවා. පිංවත මොන දෙයටත් විනයක්, සීමාවක් තිබෙන්නට ඕනේ. අපේ රටේ රාජ්‍ය දූෂණයට, වංචාවන්ට, හොරකමට, සීමාවක්, විනයක් නැහැ. මේ සමාජගත අසීමාන්තික අධාර්මිෂ්ඨභාවයෝ, පරිසරය පවා දියව්, වරෙව්, ගසව් වැනි අකුසල් වදන් වලින් යළි කම්පාකොට තිබෙනවා. පිංවත හෙට ලෝකය, අද දකින කැඩපතයි, සද්ධර්මය කියලා කියන්නේ. අද සමාජගත වෙන්නේ දශ අකුසල් ධර්මයෝ නම්, හෙට දවස යනු දශ අකුසල් ධර්මයන්ගේම කටුක විපාකයයි. ඔබේ පිංවත් මාතෘභූමිය තෙරුවන් කෙරෙහි ශ්‍රද්ධාවෙන් පෝෂණය වූ ශිල්වත් ප්‍රවේශයක් පුන පුනා බලාපොරොත්තු වෙද්දී, අපි ඇයට දෙන්නේ අශ්‍රද්ධාවෙන් පෝෂණය වූ දුශිල්වත් ප්‍රවේශයක් නම්, අපේ ප්‍රමාදිභාවය අපේම ඉරණම, කඳුලින්, ලෙයින්, යකඩින්, ලියවෙන අවාසනාවන්ත අනාගතයක් වීමට පුළුවන්. පිංවත අවිද්‍යාව හේතුවෙන් සකස්වෙන වධකයා ඔබ තුළමයි සිටින්නේ. නමුත් ඔබ ඒ වධකයා දකින්නේ ඔබේම කළ්‍යාණමිත්‍රයා හැටියටයි. ඔබේ පටිච්චසමුප්පන්න විඤ්ඤාණය නමැති වධකයා කළ්‍යාණමිත්‍රයෙක් හැටියට දකිද්දී, අපි ධර්මය සහ අධර්මය පටලවා ගැනීම පුදුම වෙන්න දෙයක් නොවේ. සංස්කාර අධිකරණයේදී අවිද්‍යාව තර්ක කරන්නේ, තෘෂ්ණාව බේරාගැනීම උදෙසා පමණක්මයි.